Wijkonderneming om zeep geholpen
Door Daphne van Dijk
AMSTERDAM
Drie jaar lang zaten ondernemers van de stichting MidWest met ambtenaren om de tafel om een verwaarloosd voormalig schoolgebouw op de Cabralstraat om te vormen tot een wijkonderneming voor de buurt. Maar met de eindstreep in zicht, stelt de wethouder plots dat het juridisch niet haalbaar zou zijn.
Al jarenlang had het pand met de naam De Wissel geen functie meer en stond het leeg. Een zwart gat, noemde de buurt het. Dat moest anders, dacht Anita Groenink. Zij was een van de drijvende krachten achter Geef om de Jan Eef, een groep buurtbewoners die na de gewelddadige overval op juwelier Fred Hund in oktober 2010 de buurt wilden verbeteren. En ook samen met Nathalie van Hoeven een van de oprichters van wijkonderneming MidWest.
Er werd een interessante constructie bedacht om het gebouw nieuw leven in te blazen. “Sinds 2013 beheert de stichting MidWest het gebouw met daarin op een groep van 50 ZZP-ers. Wij betalen de gemeente geen huur, maar hebben een gebruiksovereenkomst. Alle gebruikskosten zijn voor onze rekening. Van de inkomsten van de marktconforme verhuur aan ZZP-ers investeren we een deel in het gebouw, en een deel reserveren we om zonder gemeentesubsidie maatschappelijke activiteiten mogelijk te maken, zoals taal- en theaterlessen, huiswerkbegeleiding, een buurtkantine en -tuin of een oefenruimten voor muzikanten”, vertelt Groenink.
Met een groep ambtenaren is er vervolgens een verdienmodel uitgewerkt, een zogeheten trustvariant. De waarde van het pand werd getaxeerd op €1.200.000,-. De wijkonderneming zou alleen voor de voor de grond betalen (erfpacht, totaal € 350.000). De betaling voor het opstaldeel (€ 850.000) zou dan na ongeveer 10 jaar worden gedaan. “Dat geld hadden we kunnen ophoesten bij verkoop van het pand. Want de eventuele winst – of verlies – zou voor rekening van MidWest komen. Het was een revolutionair plan waarbij wij nu de kosten laag houden en buurtinitiatieven zonder subsidie vanuit de gemeente aanbieden.”
Zowel stadsdeel West, de buurt als oud-wethouder Freek Ossel (PvdA) waren enthousiast. Zelfs de Sociaal-Economische Raad (SER) roemde de initiatieven van Midwest. Tot er in het stadhuis na de verkiezingen een wisseling van de wacht plaatsvond en de bevoegdheden van de stadsdelen werden uitgehold. Er volgden diverse onderzoeken en volgens de nieuwe verantwoordelijke wethouder, Pieter Litjes, was de constructie juridisch niet haalbaar.
Toch bleek bij een second opinion bij de juristen van NautaDutilh dat er geen sprake was van staatssteun, hooguit dat de constructie strijdig is met de wet Markt en Overheid. Tenzij er sprake is van algemeen nut voor de stad. Dan mag het weer wel. Al is wel de vraag of het economische voordeel van uitstel van betaling wel aan één ondernemer verschaft mag worden, in dit geval MidWest. De trustvariant zou kunnen betekenen dat het pand bij een andere partij terecht komt.
Verantwoordelijk wethouder Pieter Litjes (VVD) laat via zijn woordvoerder weten ondanks alle strubbelingen nog steeds enthousiast te zijn over de activiteiten van MidWest, maar blijft van mening dat de huidige constructie volgens hem niet mogelijk is. “MidWest kan uiteraard altijd het pand kopen, maar dan wel nu voor tegen taxatiewaarde”, zo laat de woordvoerder van wethouder Litjesns weten.
De gemeente heeft ook een ander tegenbod gedaan. MidWest mag het gebouw ook huren. Voor € 70.000,- per jaar. “Maar door het enorme prijsverschil houden we niets meer over voor de maatschappelijke projecten. Wij zijn van mening dat de gemeente contractbreuk pleegt – we hebben het model nota bene samen met ambtenaren opgezet! De wethouder komt steeds met nieuwe regels omdat de politieke wil gewoon ontbreekt.” Vandaag wordt er nog een laatste keer in de gemeenteraad over gesproken.
Mocht die niet met een meerderheid MidWest steunen, dan wordt de toekomst onzeker. Anita Groenink: “Van een levendige plek in de buurt wordt het dan weer een zwart gat.Maar wij gaan er de komende weken alles aan doen om te voorkomen dat we op 1 januari de deuren moeten sluiten.”
Terug naar nieuwsoverzicht